İvan İllich’in mezun olan öğrencilere diplomalarını yırtmalarını teklif etmesini, ezberlerimiz dahilinde mecazi bir fantezi olarak değerlendirip geçiştirmek yerine, keşke adam akıllı düşünsek.
Namlı Yargıtay 9. Ceza Dairesi, “Patlamaya bombanın mı yoksa LPG'nin mi sebep olduğunun tam olarak tespit edilemediği” gerekçesiyle Pınar Selek hakkındaki 'Ceza verilmesine gerek olmadığı' yönündeki kararını bozmuştu. İkinci kez açılan davada, İstanbul 12. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Pınar beraat etti ve bilirkişi raporları açıkça “bomba değil” dedi. Ama Yargıtay 9. Ceza Dairesi kararı bir kez daha bozdu ve Pınar hakkında yine ağırlaştırılmış müebbet istedi. Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun, Pınar’ın beraatını talep eden Yargıtay Başsavcılığı’nın itirazını da reddetmesiyle Pınar’ın, hukuka uysun uymasın yeniden yargılanması kesinleşti.
Yargıtay 9. Ceza Dairesi, yerel mahkeme kararı üzerine, Pınar’ın dosyasına temyiz incelemesi başlattı. Ve yerel mahkemenin kararına Selek, Kadriye Fikret Sevgi, Abdülmecit Öztürk, Maşallah Yağan ve Heval Öztürk yönünden 'bozma kararı' verirken, Alaattin Öget ve İsa Kaya yönünden ise 'onanma' karar verdi. Kararda, Selek'in 'sosyolojik araştırma yapma' adı altında silahlı terör örgütü üyeleriyle irtibata geçip Fransa ve Romanya'ya giderek burada siyasi eğitim aldığı ve “Leyla” kod adıyla, "İstanbul'da Azat” kod adlı örgüt mensubu ile irtibat kurup Yurtseverler Birliği adı ile askeri kanat oluşturarak bomba imal ettiği, diğer sanık Abdülmecit Öztürk ile beraber Mısır Çarşısı'ndaki Ünlüoğlu Büfesi'ne bomba koydukları"nı iddia etti.
YARGININ GÜÇ VASİLERİ
İstanbul 12. Ağır Ceza Mahkemesi Pınar’a dair Yargıtay’ın yeniden ağırlaştırılmış müebbetle yargılama talebini reddedebilirdi ama ast-üst, terfi-merfi meseleleri vardı…
Yargının güç vasileri Alkibiadesçe bir hırçınlıkla “yargının bağımsızlığı elden gidiyor” diye figan ediyor, mevcut durumda çok manasız. Çünkü yargı tam bağımsız, “hukuk”tan bağımsız. Ama onlar için bu mühim değil, çünkü dertleri tıpkı TSK gibi siyasi bir güç vesayeti aslında.
Bu coğrafyada Demirel’in cumhurbaşkanı, Mesut Yılmaz’ın başbakan, Ecevit’in yardımcısı olduğu, Genelkurmay 2. Başkanı  Çevik Bir'in "İrtica hâlâ en büyük tehlike” dediği, yargıtay başsavcısı Vural Savaş’ın “Tüm yurttaşların parmak izinin polisin elinde olması halinde, terör, mafya, karapara vb olaylar daha çabuk aydınlanır” açıklamasını yaptığı, enflasyonun yüzde 90 olduğu 9 Temmuz 1998'de televizyonlar yayınlarını keserek 'son dakika' anonsuyla İstanbul'da meydana gelen büyük bir patlamayı duyurdu. Kentin en kalabalık yerlerinden Mısır Çarşısı'ndaki patlamada yedi kişi ölmüş, 127 kişi de yaralanmıştı.
İki gün sonra, 10 Temmuz’da olay yeri inceleme tutanağına patlayıcı madde izine rastlanmadığı rapor edilmiş olduğu halde, medyada dönemin tabiriyle “beyaz türk” görünümlü güzel bir kız “bombacı kız” sıfatıyla lanse edildi ve olay PKK’ye mal edildi. Ben Pınar Selek adlı bir insanın varlığından böyle haberdar oldum.
SEBERG’İN ACI SERÜVENİ
Olayın bundan sonrası bana hep, bariz farklılıkları olsa da Jean Seberg’in acı serüvenini çağrıştırdı. (Merak edenler Romain Gary’nin, Seberg’in intiharından sonra yayımladığı “FBI’in Jean Seberg’i Ucuzlatma Kampanyası” kitabını okuyabilir)
Marx, “insanların belli bir sosyal grubun içinde ‘gömülü’ oldukları için, dünyayı bu grubun çıkarları açısından görecekleri”ni söyler. Pınar Selek, eğitimli ve gelir düzeyi yüksek bir ailedendi. İstanbul'da doğmuştu, iyi bir öğrenim görmüştü (Notre Dame de Sion Fransız Kız Lisesi, Mimar Sinan Üniversitesi Sosyoloji Bölümü, aynı üniversitede Sosyoloji yüksek lisansı, Fransa'da Sophiantipolis'de UDEL Unt'de Ekonomi Politik dersleri). Ondan beklenen, statükonun içinde ve buna paralel kendi statükosunun devamı ve büyümesi için çalışan bir “cici kız” olmasıydı.
Ama o tıpkı Jean Seberg’in “Amerika’nın masum yüzü” olarak lanse edildikten sonra Kara Panterler’e yardım etmesi gibi, tabi olması gereken statükonun (!) dışladığı insanların yanında, bizzat o statükonun karanlık yüzünü işaret eden bir figür oldu. Yani “tehlikeli”, yani “ucuzlatılması gereken”…
Ötekileştirilenlerin ve birbirini ötekileştirenlerin ortak atölyesi olan "Sokak Sanatçıları Atölyesi"nin kuruluşuna öncülük etti. Sosyolog kimliğiyle toplumun ezdiği, kırdığı, yok etmeye çalıştığı insanların hayatına girmeyi tercih etti. O insanları anlamaya çalıştı. Ötekileştirme ve paralelindeki şiddetin aileden orduya, işyerinden okula dek yayıldığı hatta bu kurumlar aracılığıyla üretilip meşrulaştırıldığı bilinciyle, Foucault’un iktidarın da iktidarla mücadelenin de mikrodan makroya geliştiği tezini sanırım çok iyi kavramış biri olarak bu atölyede sokak çocuklarıyla, şiddete maruz kalan kadınlarla, travestilerle, etnik ötekileştirilenlerle çalıştı. Ve tercihinin bedeli ödetilmeliydi!
Travestiler ve transseksüellerin ötekileştirilmesini incelediği "Maskeler, Süvariler, Gacılar: Bir Alt Kültürün Dışlanma Mekânı " (Aykırı Yayınları) adlı bir kitap yazdı. Selek bu kitapta, başına gelenleri ise benim Foucault’nun ardından keşfedip, uzunca bir süre taktığım ve çok şey öğrendiğim R.D. Laing'in 'Yaşantının Politikası" kitabından yaptığı "Bir oyun oynuyorlar. Oyun oynamadıkları üzerine bir oyun oynuyorlar. Şayet onlara onlar olduğunu göstersem, kuralları yıkacağım ve beni cezalandıracaklar. Onların oyununu oynamalıyım, oyunu gördüğümü görmeksizin" alıntısıyla özetliyor. Ardından, “Devlet, egemenler ya da iktidar, adına ne derseniz deyin temelde tekil bireylerden kolektif özneler üreten yapılardır bunlar. Din, aile, eğitim gibi özünde rıza üretmeye ayarlı araçların yanında ataerkillik, militarizm, savaş gibi şiddet üreten ve uygulayan araçlarla da gerçekleştirirler, bireyleri kolektif öznelere dönüştürme süreçlerini” dediği “Barışamadık” (İthaki Yayınları) ve özelde TSK’yi genelde militarizmi deşifre ettiği “Sürüne sürüne Erkek Olmak” adlı iki kitap daha yazdı.
Hapiste olduğu ve çıktığı süreçlerde de devam ederek statükoyu rahatsız eden “Acil Barış Çağrısı” bildirisi, Genelkurmay Muhtırası’na karşı “Yurttaş Bildirisi”, “Hrant Dink'in düşüncelerine katılıyoruz, bizi de yargılayın” bildirisi, ''Savaşın değil, barışın dilini konuşalım' bildirisi, “Türkiye Kyoto’yu İmzala!” bildirisi, “301. madde kaldırılsın” bildirisi, "Herkesin demokratik toplumsal yaşama katılabilmesi ve toplumsal barışın sağlanması için, devletin tüm kurumlarının da gerekli yasal düzenlemeleri ve projeleri vakit geçirmeksizin gerçekleştirmesini istiyoruz" bildirisi, “Kadın ve İnsan Hakları Mücadelesine Destek Verin!” bildirisi, “Eren Keskin’le Dayanışmaya!” bildirisi, “Düşünüyorum, suç işledim” bildirisi, “İş Yaşamındaki Cinsiyet Ayrımcılığına Karşı” bildiri, “Kürt Sorunu Çözülsün” bildirisi, “Öldürmeyi reddetmek suç değildir-318'e HAYIR!” bildirisi gibi pek çok bildiriye imza attı. Hatta başörtüsü yasağının utanç verici bir hak ihlali olduğunu işaretlemek için türbanlı 'ayrımcılığa' ve 'ötekileştirmeye' karşı dayanışma fotoğrafı çektirdi. Vicdaniredcileri, antimilitarizmi destekledi, “evlilik” kurumunu mahreminden sıyırıp riyasını ifşa etti…
‘YASAL ÖLDÜRMELER’
Ve DGM kararıyla, 11 Temmuz 1998'de Pınar Selek tutuklandı. Duruşmalarda Selek ısrarla kendisine komplo kurulduğunu söyledi, diğer sanıklar da Selek'i tanımadıklarını. Ama… Davada iki ayrı iddianame ve çok çelişkili ifadeler vardı, pek çok belge de sahte olarak polis tarafından pek de ihtimam göstermeden düzenlenmişti.
Avukat Ergin Cinmen, 12 Eylül dönemi de dahil olmak üzere mahkemelerde savunma yaptığını da belirterek, "Bugüne kadar hiçbir davada Adalet Bakanlığı'nın, İçişleri Bakanlığı'nın bu kadar ilgi gösterdiğine tanık olmadım. Dava ile hiç ilgisi olmayan kurum ve kişilerden dosyaya Pınar Selek'in suçlu olduğunu kanıtlamaya çalışan belgeler geldi ve mahkeme dosyasına girdi. Bu garip işlemleri, kim, hangi amaçla yaptırıyor? Ulaşamadığımız bir andıç bu davada da var mıdır diye düşünüyorum. 2006'da Pınar'ın şahsında Türkiye'yi yaralamayacağınız bir karar vereceğinize inanıyorum" diyordu. Benim aklımda en çok kalan ise babası Alp Selek’in mealen "İnsan pek çok yolla öldürülebilir ama en önemli yok etme yargı kullanılarak yapılandır. Mahkemenizden bu tür yasal öldürmelere iyi bir ders vermesini bekliyoruz" sözüydü.
2000 senesinin Aralık ayında gönderilen bilirkişi raporunda patlamanın tüp gaz kaynaklı olduğu tespiti bir kez daha yapılınca, Selek tahliye edildi. Çıkışta tutuklu kaldığı 2.5 seneyi kayıp olarak görmediğini söylüyordu: "İnsanları okumayı öğrendim. Ben kadınlara okuma-yazma öğrettim, onlar da bana Kürtçe..." diyordu.
Tahliye davanın sonu demek değildi. Yargılama, dosyanın bilirkişiye gidip dönmesini beklemekle sürdü. Davaya toplam 13 rapor gönderilmiş, hiçbiri çelişkiyi çözememişti. 28 Aralık 2005 tarihli duruşmada söz artık savcıdaydı. Selek'le birlikte beş sanığın müebbet hapis cezasına çarptırılmasını talep ediyordu. Bunun üzerine 200'den fazla aydın Selek'i desteklediklerine dair bildiri yayımladı. Yurtdışından da destek yağdı.
DEMOKRATİKLEŞME SÜRECİNİN PARÇASI
Sekiz senelik dava maratonu 8 Haziran 2006 tarihinde bitti. Duruşmaya Selek, antimilitaristlerin İzmir'de düzenlediği etkinliğe katıldığı için gitmedi. Son sözlerden sonra yargıç kararı açıkladı: “Tüm araştırmalara rağmen çelişkilerin giderilmesinin mümkün olmayacağı, bu haliyle patlamanın bombadan mı, gaz kaçağından mı kaynaklandığının tam olarak tespitinin mümkün olmadığı nazara alınarak Selek ve Abdülmecit Öztürk'ün cezalandırılmalarını gerektiren kesin ve inandırıcı delil elde edilemediği...”
Mahkeme Selek'le ilgili 'örgüte yardım ve yataklık' suçlamasıyla ilgili yargılamayı ise zamanaşımı nedeniyle ortadan kaldırdı. Dava sona erdiğinde Selek şöyle diyordu: "Şu anda boşluk duygusu içindeyim. Hep söylediğim bir şey vardı. Hukuk mücadelesine inanıyorum. Hiçbir zaman kendimi sanık gibi hissetmedim. Benim davam Türkiye'nin demokratikleşme sürecinin bir parçasıydı. Ama bu sonucu annemin görmesini çok isterdim. Annemin haberleri izlediği televizyonlar ‘Pınar Selek'in tepe yönetici olduğunu ve göreve Öcalan'ın isteği üzerine getirildiğini’ iddia ediyordu. Hatırladım şimdi. Keşke o da görebilseydi.."
Selek davası (maalesef hâlâ devam) demokratikleşme sürecinin bir parçası olmakla kalmadı. Aynı zamanda süreç içinde Jean Baudrillard ve Edward Said’in “Yeniden Kodlama” tezlerine nefis bir örnek olarak iyi bir coğrafya medyası tahlili de sundu/sunuyor. Ama yukarıdaki iki sosyoloğun da, farklılıklarla olsa da söyledikleri gibi insanlar meydanın inanırlılığına inançları olmasa bile, ezberlerini bozup statüko içindeki rahatlarından vazgeçmek istemiyor, medya da eşyanın tabiatı gereği kendi karanlık yüzünü manşete taşımamıştı.
Özellikle bilim tarihi üzerine yazan Thomas Samuel Kuhn "yanlılık etkeni”nden söz eder: Newton fiziğine inanan bilim adamı, dünyayı Newton fiziğinin içinden görür. Bu kuramın eksikliğini ifade eden farklı görüşleri kabul etmez. Dünyayı Einstein fiziği açısından görense, bu kuramın savlarına göre değerlendirir. Kuhn’un tezini “bilim adamları”ndan “insanlar”a genişlettiğimizde etrafımızdaki dünyayı “kalıp” içinde algıladığımızı söyleyebiliriz. Buna bir "model" de diyebiliriz. Bu model bir nevi "harita" fonksiyonu görür; ve karşılaşılan hangi olayların "olumlu", hangilerinin "olumsuz" sayılacağını gösterir.
‘MAHALLENİN TAŞERONLARI’
Selek, ait olması “gereken”(?) topluluğun kalıplarını sorgulamış ve bu kalıplara uymamıştı. Yani olumsuzdu. Statükonun ana kalıplarında “öteki” olmadığı için de “içten bir tehlike”ydi. Ehlileştirilmesi gerekirdi. Selek minnet etmedi, üzerindeki tüm statükonun şiddetine rağmen ahlaklı olmakta ısrar etti. Varlığına dair geri adım atmadı, tövbe edip “cici kız” olmadı. Selek’in tehlikesi “statükonun içinden olmasına rağmen”di, ama bu “öteki” olmama durumu yaşamına uygulanan şiddete rağmen, onu en azından faili meçhullükten kurtardı.
Devletin aktörleri statükolarını koruyan ezberleri bozma adına “tehlike” gördükleri Hrant Dink’i fazla göz önünde olduğu için doğrudan değil de, TCK 301’le işaret ederek, mahallenin küçük milliyetçi taşeronlarına havale etmişlerdi (işin aslı o kadar basit olmasa da). Bir başka “tehlike” Pınar Selek de şimdi hakkında yeniden açılan dava ve tabii necip basınımızın işaret etmesiyle bence benzer bir durumda. Yıldırım Türker bu konuda, “Büyük gazetenin, Selek'in saçının bir teline zarar gelirse bundan sorumlu olacağını buradan ilan ediyorum. Beğenmediklerini mahallenin katillerine işaret edip sonra da mahalle baskısının yakıcılığından yakınarak demokratlık taslamak çıkmaz sokaktır” yazmıştı bir önceki sefer. Hiçbir şey bağışlanmış bir diri cana değmez ama kullanmak zorunda kalmamak dileğiyle elimizde müstakbel bir delil olarak dursun.
Pınar bir süredir Berlin’de PEN bursiyeri olarak bir kitap yazıyor, aynı zamanda Strasbourg’da siyaset bilimi doktorası yapıyor. Yargının siyasi güç vesayeti adına hukuktan neredeyse tam bağımsızlığını ilan ettiği şu günlerde ben Pınar’a “dönme” derim, kendi deyimiyle “Kafka’nın Davası’nın içine düşmeye”, hiçbir şey diri bir cana, gasp edilmiş hürriyete değmez. Hrant hâlâ taş gibi göğsümüzde otururken, gelme Pınar!
•••
Elimden hiçbir şey gelmez ki demeyin, en azından http://www.pinarselek.com/ adresine gidip tanıklığınızı yazabilirsiniz.
MEHMET ATAK

31 Mart 2010

http://www.birgun.net/forum_index.php?news_code=1269993256&year=2010&month=03&day=31